17 Αυγ 2008


Τα σπαταλημένα "Εγώ" μας... αφημένα εδώ τριγύρω, στη στροφή του λάθους δρόμου, στα περιττά λεπτά του χρόνου, ψηλά από τη θάλλασσα, κάτω από το χώμα του ουρανού... Μία επίσκεψη μέσα μας... αρκεί...

Ευλογία θανάτου

οι άνθρωποι που αιώνια σκυφτοί κοιτάζουν τη ζωή τους

και των υπολοίπων τα πεπραγμένα και μελλούμενα,

για πρώτη φορά ολόρθοι στέκονται και ψηλά κρατούν το κεφάλι,

όταν κρεμασμένοι αιωρούνται από πρόχειρες θηλιές στο ταβάνι.

Κιλκίς, 19 Αυγούστου ‘00

1 σχόλιο:

dreams-dxt είπε...

ΙΣΤΟΡΙΑ
ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΟΣΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ
ΤΟΥ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ
Αγ. Διονύσιος ο Εν Ολύμπω Η θεία Πρόνοια, η προγνωρίζουσα αλλά και κατευθύνουσα την ιστορία του "σύμπαντος κόσμου", θέλησε και ενήργησε την θεμελίωση της Μοναχικής Πολιτείας στον ξακουστό Όλυμπο, δια του Μεγάλου Πατρός της, Παλαιά Μονή Εκκλησίας μας, του Οσίου Διονυσίου του έν Ολύμπω. Εκεί πού άλλοτε λατρευόταν το αρχαίο Δωδεκάθεο των ειδωλολατρών, τώρα λατρεύεται και προσκυνείται η Αγία και Ομοούσιος και τρισυπόστατος Τριάς. Δεν είναι ίσως τυχαίο, το γεγονός ότι ο Άγιος Διονύσιος σ' αυτήν αφιέρωσε το Καθολικό της Μονής. Μάλιστα ο βιογράφος του αναφέρει πώς κατ' αποκάλυψιν του Θεού ορίσθηκε και ο τόπος αλλά και η αφιέρωσις της Μονής στην Αγία Τριάδα: "είτα ήθελεν αυτήν όνομασαι τινός άγίου. εποίησαν προσευχήν του αποκαλύψαι υπό Θεού. και ιδού το πρωί του ηλίου ανατέλλοντος ώφθη επάνω της εκκλησίας ως κύκλος στέφανος. Και τρεις ακτίνες του ηλίου εφάνησαν επάνω της εκκλησίας. είτα φανερώς εδείχθη της αγίας Τριάδος. και επονόμασαν την εκκλησία της αγίας Τριάδος. και εκεί προθύμως εκοδόμησαν το μοναστήριον και την εκκλησίαν" (από χειρόγραφο της Δοχειαρίου).

Και ο Άγιος Διονύσιος παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο στηρίζεται και η Μονή αλλά, εδώ και 450 χρόνια, και η μοναχική πολιτεία στον Όλυμπο. Πρόσφατη Φωτογραφία

Η ιστορία λοιπόν της Μονής, 450 χρόνων και πλέον, αρχίζει επισήμως το 1542, όταν ο Άγιος επιστρέφοντας από το Πήλιο, όπου κατέφυγε διωκόμενος από τούς Τούρκους και έχοντας κτίσει εκεί μοναστήρι πάλιν έπ’ ονόματι της Αγίας Τριάδος, την Μονή της Σουρβίας όπως λέγεται, έλαβε από τον τούρκο Αγά της περιοχής την άδεια νά κτίσει ελεύθερα μοναστήρι, συγχρόνως δε του παραχωρούσε και την κυριότητα της γύρω περιοχής, για νά μπορεί απερίσπαστα νά επιδοθεί στην ανοικοδόμησή του.

Άγιο σπήλαιοΆγιο Σπήλαιο Βέβαια, ως γνωστόν, ο Άγιος είχε εγκατασταθεί πολύ πιο πριν στον Όλυμπο, ως ασκητής στο ερημικό Άγιο Σπήλαιο, φεύγοντας από την Σκήτη του Τιμίου Προδρόμου Βέροιας. Αλλά πριν την χρονολογία του 1542, ο μοναχισμός στον Όλυμπο είχε ερημιτική, ασκητική μορφή. Μετά το 1542, ο μοναχισμός παίρνει την οργανωμένη κοινοβιακή μορφή, όπως ήταν ήδη οργανωμένη στο Άγιο Όρος, στα Μετέωρα και άλλου. Γιαυτό και ως αρχή της ιστορίας της Μονής ορίζεται το 1542.

Σφραγίδα Μονής

Η ίδρυσις λοιπόν της Μονής γίνεται επί Πατριαρχίας Ιερεμίου του Β' (1522-1546) και Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Α' (1520-1566) και από της ιδρύσεώς του μέχρι και το 1928 (ν Εκδοσις του Πατριαρχικού τόμου δια τις Νέες χώρες) ήταν Σταυροπηγιακό, Πατριαρχικό υπό την δικαιοδοσία του Οικουμενικού θρόνου. Ακόμη και σήμερα η σφραγίδα της Μονής αυτόν τον τίτλο φέρει, Μάλιστα αυτά τα σταυροπηγιακά προνόμια ανανεώθηκαν και άλλες φορές:

α) Επί Κυρίλλου Ε' (1753)

β) Επί Γρηγορίου του Ε' (ιερομάρτυρος,1797) γ) Επί Κυρίλλου του Ζ' (1814)

δ) Επί Ιωαννικίου του Γ' (1762)

Πάνω ατό έργο της ανοικοδομήσεως και αυξήσεως του Μοναστηριού εκκάλεσε ο Θεός τον άγιο Διονύσιο, στα ουράνια σκηνώματα δια νά απολαμβάνει πλουσίως τούς μισθούς των πολλών του κόπων, Βέβαια ο άγιος Διονύσιος εκτός της Μονής, έκτισε και άλλα κτίσματα γύρω απ' αυτήν, κελιά, παρεκκλήσια, μύλους κ.λ.π. Ταυτόχρονα την πλούτισε με Kειμήλια, Αγια λείψανα, εικόνες (διότι ήταν και ο ίδιος σπουδαίος αγιογράφος), με βιβλιοθήκη πατερικών κειμένων (ήταν και καλλιγράφος) , Έγραψε τυπικά και κανονισμούς δια την καλή λειτουργία της Μονής αλλά και δια την πνευματική προκοπή των Μοναχών.

Τα πολλά και αναρίθμητα θαύματά του, εν ζωή και μετά θάνατον, η θαυμαστή, αγγελική και υπέρ ανθρώπου ζωή του συνήργησαν ώστε γρήγορα νά συγκεντρωθούν γύρω του πολλοί μοναχοί. Τριάντα πέντε έτη περίπου μετά την ίδρυσίν της από τον άγιο Διονύσιο, ο Θεοδόσιος Ζυγομαλας, γράψει προς τον Στέφανον Gerlach αναφέροντας τα έξης: Επάνω δε εν Μακεδονίοις εστίν όρος Όλυμπος λεγομένου, εν των δύο Ολύμπων (ο άλλος είναι ο Όλυμπος της Βιθυνίας), έχον μοναστήριον Αγίας Τριάδος με 200 μοναχούς, Σημαντικός αριθμός για τόσο λίγο χρονικό διάστημα!

Μέχρι του θανάτου του ο άγιος Διονύσιος επεδίδετο εις τριπλή εργασία. Γράψει ο βιογράφος του Δαμασκηνός Ρεντίνης: "Ταύτα γινώσκοντας ο μακάριος, έμερίζετο εις τρία:

α) εις την ησυχία (διότι πάντοτε αναχωρούσε εις τα ερημικά σπήλαια και επεδίδετο εις την αγαπημένην του προσευχήν,

β) εις την αύξησιν του Μοναστηρίου, και γ) εις την των Χριστιανών ωφελείαν".

Περιόδευε δηλ, ο άγιος κατά καιρούς στην ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου, σαν ένας πρόδρομος του αγίου Κοσμά του Αιτωλού, λειτουργώντας, διδάσκοντας, εξομολογώντας, νουθετώντας, θαυματουργώντας αλλά και στηρίζοντας το υπόδουλο Γένος μας "εις την πίστιν του Χριστού την Άγια" αλλά και εις την ιδέαν της ελευθέριας από την σκλαβιά των Αγαρηνών.

Σ' αυτό το πολύπλευρο, εθνικό, εκκλησιαστικό, κοινωνικό, μοναχικό έργο εκλήθη από τον Θεό, δια την άλλη ζωή, την αιδοίο και ατελεύτητο στις 23 Ιανουαρίου, άγνωστων όμως πότε ακριβώς. Το σώμα του, το αγιασμένο από τούς ασκητικούς κόπους και τούς ίδρωτες υπέρ της ευσεβείας, κατετέθη ως ακρογωνιαίος λίθος ατό αριστερό παρεκκλήσι του Καθολικού της Μόνης, όπου βρίσκεται ο τάφος του μέχρι και σήμερα. Αποτελεί μεν πόλον έλξεως για χιλιάδες προσκυνητές κάθε χρόνο, πού αποθέτουν πάνω του όλα τους τα προβλήματα και τούς καημούς τους, άλλά συγχρόνως δε και πηγή πολλών θαυμάτων.

Αργότερα η φήμη και η ακτινοβολία της Μονής, ξεπερνά τα όρια της Θεσσαλίας και Μακεδονίας και φτάνει μέχρι και την Ρωσία. Υπάρχει, στην Μονή, γράμμα των Τσάρων Ιωάννου και Πέτρου , Αλεξίου, με χρονολογία 13 Ιουνίου 1692, με το όποιο επιτρέπουν στους Μοναχούς του Ολύμπου νά περιφέρουν την κάρα του Αγίου Διονυσίου στην Ρωσία. Επίσης είναι γνωστόν, ότι πολλά Μοναστήρια και Ναοί στην Βόρειο Ήπειρο είναι αγιογραφημένα από αγιογράφους-μοναχούς του Ολύμπου. Μερικά αφιερώματα ατό σκευοφυλάκιο της Μονής με ρουμανικές επιγραφές, μαρτυρούν ότι και στην τότε Μολδοβλαχία είχε φτάσει η φήμη του Μοναστηριού.

Δυστυχώς όμως από φθόνο του μισοκάλου εχθρού, πολλές πυρκαγιές, άλλά και λεηλασίες και καταστροφές εκ μέρους των Τούρκων και κυρίως των Τουρκαλβανών του Αλή Πασά, προσπάθησαν νά ανακόψουν την ανοδική πορεία της Μονής και εν μέρει το πέτυχαν.

Μία πυρκαγιά πού συνέβηκε το 1790-91, όπως γίνεται γνωστόν από την αλληλογραφία των πατέρων της Μονής, με τον επίσκοπο Καμπανιάς Θεόφιλο, αδελφό διατελέσαντα της Μονής του 'Ολύμπου και καυχώμενον δια τον τίτλο του " Ώλυμπίτου".

Κατά το 1821, κατά την ελληνική επανάσταση, αναφέρει ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος: "ως λέγουσιν οι πατέρες, κατελήφθη αύτη μετά τριήμερον μάχη υπό Τούρκικων ή Αλβανικών στιφών υπό την αρχηγία του Βελη Πασά, υιού του τυράννου των 'Ιωαννίνων Αλή Πασά, ότινα και λεηλάτησαν αυτήν... και πυρπόλησαν αυτήν. εκ της πυρπολήσεως ταύτης κατεστράφη μέρος της Μονής, όπερ παραμένει μέχρι σήμερον ανοικοδόμητο... Ο τότε Ηγούμενος της Μονής Μεθόδιος Παλιούρας μετά δώδεκα πατέρων αυτής ώδηγήθησαν εις Λάρισαν ένθα και άπηγχονήσθησαν. Συνεπεία των ανωτέρω γεγονότων η Μονή επί τριετία έμεινε έρημος, κατά δε το 1836 άνεκαινίσθη δυνάμει Σουλτανικού φιρμανιού... κατά δε το..... εκάη εξ απροσεξίας η νότια πλευρά της Μονής, ανακαινισθείσα το ίδιον έτος ηγουμενεύοντος του μακαρίτου Δαμιανού..."

"Όπως είναι φυσικόν, όλες αυτές πυρκαγιές, και λεηλασίες αποτέλεσμα είχαν νά καταστραφεί το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιοθήκης, των αρχείων, των κειμηλίων, Αμφίων, εικόνων κ.λ.π. Πολλά εξ αυτών, όπως πάλι αναφέρει ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος, "οι πατέρες εξηφάνισαν εκ φόβου κατά την επανάστασιν (γνωστή ως επανάσταση του Ολύμπου) του 1878 πυρί παραδόντες αυτά".

Έτσι πολλές πτυχές της ιστορίας της Μονής, κυρίως δε κατά τον 17ο, 18ο αιώνα, μας είναι πλέον άγνωστες.

Λόγω δε της θέσεώς της - πολύ απομακρυσμένης και κρυμμένης εις την καρδιά του Ολύμπου - ανέκαθεν ήταν το κέντρο όλων των κλεφτών και αρματολών του Ολύμπου, άλλά και η έδρα των επαναστατικών κυβερνήσεων, και κατά το 1821, 1828 και 1878.

Αλλά, συνεχίζει ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος, και κατά τούς μετέπειτα εθνικούς αγώνας εθνωφελώς ειργάσθη πολλάς παράσχουσα εθνικάς υπηρεσίας κατά την προσημειωθείσαν επανάστασιν του 1878, η Μονή έχρησίμευσεν ως άσυλο των γυναικόπαιδων της κωμοπόλεως Λιτόχωρου και πολλαχώς βοήθησε τον αποτυχόντα εκείνον εθνικό αγώνα. Κατά τον άτυχη Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, ως και κατά την εν Μακεδονία δράσιν των Ελληνικών αντάρτικων σωμάτων, την αρξαμένην, ως γνωστόν, από του 1903 και συνεχισθείσαν μέχρι του 1908, μέχρι της ανακηρύξεως του Τούρκικου συντάγματος, η Μονή επίκουρος τοις αγωνισταίς επήλθε και πάντες οι εν αυτή μονάζοντες εθνοπρεπως επολιτεύθησαν".

Ανατολική ΠλευράΕρείπια Έτσι, φτάνουμε στα 1943, στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής, οπότε η Μονή υπέστη το τελευταίο καίριο πλήγμα από τα ναζιστικά στρατεύματα.

Εξ αίτίας αυτού από τότε βρίσκεται σε μελαγχολικά ερείπια, δείχνοντας από την μία την κτηνωδία του πολέμου κι από την άλλη την ελπίδα και προσδοκία της αναβιώσεώς της.

Γι' αυτόν τον λόγο και οι εναπομείναντες πατέρες συνέχισαν Άποψη Σκάλας - Μετόχι την μοναχική ζωή στο Μετόχι ή, όπως αλλιώς είναι γνωστό, Σκάλα, κοντά πλέον ατό Λιτόχωρο. Το Μετόχι, ως χώρος και τοποθεσία άλλά και εξάρτημα της Παλαιάς Μόνης, υφίσταται από τις αρχές του 180υ αιώνος. Αναφέρεται ατό πατριαρχικών σιγγίλιον του 1753: "όμου δέ καί τό μετόχιον αύτης, τό κάτωθι του μοναστηρίου κείμενον καί επονομαζόμενον Σκάλα καί η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και τα κελιά πάντα των καλογραιων...".

Μάλιστα δέ την 28ην Νοεμβρίου του 1767 ό τότε Πατρ ιάρχης Σαμουήλ Χατζερης δια πράξεως συνοδικής απέσπασε οπό την Μονή και ονόμασε ενοριακές της, Επισκοπής Πλαταμώνος την εκκλησίαν της Οσιομάρτυρος Παρασκευής Λιτόχωρου και την εκκλησίαν της Υπεραγίας Θεοτόκου εν Ώλύμπω, Σκάλα επιλεγόμενη, αλλά ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε' το επανέφερε εις την σταυροπηγιακή και πατριαρχική τάξη το 1797.

Το μόνο πού εναπέμεινε, στο Μετόχι, από την γερμανική καταστροφή την όποία υπέστη και αυτό, είναι το ηγουμενείο του, για νά θυμίζει κάτι από την παλιά δόξα και αίγλη και του Μετοχιού.

Σ' αυτό λοιπόν το Μετόχι, συνεχίζεται η μοναχική παράδοσις στον Όλυμπο, 450Σκευοφυλάκιο χρόνια τώρα. Εδώ ψυλάσονται τα λιγοστά κειμήλια, άμφια, άγια λείψανα, χειρόγραφα κ.λ.π. πού απόμειναν από το παλιό μοναστήρι, εδώ ασκείται η νέα αδελφότης της Μονής, άλλά συγχρόνως καλλιεργείται και η ελπίδα και προσδοκία της ανασυστάσεως και αναβιώσεως της Παλαιάς Μονής, πού όλοι ευχώμεθα, δια πρεσβειών του πρώτου Κτίτορος της Όσιου Διονυσίου του εν Ωλύμπω και με την βοήθεια όλων των κατοίκων της Πιερίας, σύντομα νά ζήσουμε και απολαύσουμε.



Έγραψον έν Tη lερα Μονή Tη 17η Σεπτεμβρίου 1992

Ιερομόναχος Εφραίμ.